مطالعه الگوی شکستگی ها در سازند مزدوران- شمال باختری روستای مزدوران، شمال شرق ایران

حوضه کپه داغ به دلیل دارا بودن چین های بزرگ، منظم و جوان و همچنین ذخایر هیدروکربوری موجود در بسیاری از تاقدیس های آن، از دیر باز مورد توجه خاص زمین شناسان بوده است. مهم ترین سنگ مخزن هیدروکربنی این حوضه، سازند کربناته مزدوران می باشد. با توجه به اهمیت شناخت شکستگی ها در مراحل مختلف اکتشاف و استخراج مخازن هیدروکربوری، بررسی و مطالعه شکستگی های سازند مخزنی مزدوران از بنیادی ترین موضوعات زمین شناسی نفت حوضه کپه داغ محسوب می شود. در این پژوهش سعی بر آن بوده است که با مطالعه میدانی سازند مزدوران واقع در محدوده ی شمال باختری روستای مزدوران به بررسی دقیق الگوی شکستگی های سازند مزدوران و ارائه مدل مفهومی پیدایش شکستگی ها، تعیین عوامل موثر بر فاصله بندی شکستگی های کششی و در نهایت تعیین میدان تنش موثر بر دگرریختی سازند مخزنی مزدوران بوده است. بر طبق بررسی های میدانی انجام گرفته، سازند مزدوران در منطقه مورد مطالعه دارای سه دسته شکستگی می باشد که در طی سه مرحله تشکیل شده اند. دسته اول شکستگی ها کششی بوده که دارای امتداد شمال خاوری-جنوب باختری هستند، این دسته از شکستگی ها در مرحله قبل از چین خوردگی سازند مزدوران تشکیل شده اند. دسته دوم شکستگی ها از نوع هم یوغ بوده و حرکات برشی را نشان می دهند، این دسته از شکستگی ها دارای امتداد شمال خاوری-جنوب باختری و شمال باختری-جنوب خاوری بوده و در طی چین خوردگی سازند مزدوران ایجاد شده اند و در نهایت دسته سوم شکستگی ها که از نوع کششی بوده و دارای امتداد شمال باختری- جنوب خاوری هستند و در مراحل پایانی چین خوردگی سازند مزدوران ایجاد شده اند. شواهد تعیین سن نسبی شکستگی ها موید این موضوع می باشند که شکستگی های دسته دوم از دسته اول جوان تر و از دسته سوم قدیمی تر می باشند و شکستگی های دسته سوم جدیدترین سیستم شکستگی ایجاد شده بر روی سازند مخزنی مزدوران می باشد. همچنین فاصله بندی شکستگی های کششی، تأثیر زیادی بر روی مقدار تراوایی این نوع از شکستگی ها در سنگ مخزن دارد، از این رو تعیین عوامل موثر بر مقدار فاصله بندی شکستگی های کششی موجود در سنگ مخزن کمک شایانی در تعیین محل های مناسب جهت حفاری چاه های اکتشافی می نماید، بر اساس بررسی های انجام گرفته، عواملی همچون گسلش نرمال، ضخامت لایه بندی و دگرریختی و خمش سنگ مخزن از جمله مهم ترین عوامل موثر بر فاصله بندی شکستگی های کششی موجود در سازند مخزنی مزدوران هستند. یک مسئله بسیار ضروری در اکتشاف و تولید نفت، آگاهی از وضعیت تنش های زمین ساختی موثر بر سنگ مخزن می باشد. برای رسیدن به این هدف از داده های میدانی مانند: درزه ها، شکستگی های هم یوغ و گسل ها (نرمال، معکوس، امتداد لغز) استفاده گردیده است. با استفاده از روش برگشتی، موقعیت محورهای اصلی تنش (1? ، 2? ، 3?) محاسبه شد، که بر این اساس محور اصلی تنش افقی موثر بر سازند مخزنی مزدوران n025±20° می باشد.